Düşman

Düşman / The Enemy

Türkiye Turkey / 1979 / 125’ / Dijital / Renkli Color / Türkçe Turkish

Yönetmen / Director: Zeki Ökten

Senaryo / Screenplay: Yılmaz Güney

Görüntü Yönetmeni / Director of Photography: Çetin Tunca

Kurgu / Editing: Zeki Ökten, Mevlüt Koçak

Müzik / Music: Yavuz Top , Arif Sağ

Oyuncular / Cast: Aytaç Arman, Fehamet Atilla, Fehmi Yaşar, Güngör Bayrak, Güven Şengil, Hasan Ceylan, Hikmet Çelik, Hüseyin Kutman, Kâmil Sönmez, Lütfi Engin, Macit Koper, Muadelet Tibet, Şevket Altuğ

Yapımcı / Producer: Yılmaz Güney

Yapım Şirketi / Production Company: Güney Filmcilik

Türkiye ve Dünya Hakları / Turkey and World Sales: Güney Filmcilik

1980 30. Berlin Film Festivali; Jüri Özel Ödülü-En İyi Senaryo; OCIC Ödülü /1980 17. Antalya Film Şenliği; En İyi Yönetmen, En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu

1980 30. Berlin Film Festival; Honorable Mention for the Screenplay; OCIC Award / 1980 17. Antalya Film Festival; Best Director; Best Actor; Best Actress; Best Supporting Actress

Belli bir işi olmayan, ailesini geçindirmek için her işte çalışmaya hazır İsmail, daha rahat iş bulabilmek için Çanakkale merkeze gelmiştir. Günlerce amele pazarında iş bekleyen, küçük bir iş için birbirini itip kalkan bir çok başka yoksul gibi, başka birilerinin gelip iş için kendisini seçmesini bekler; ancak yaşadıkları karşısında umutsuzluğa kapılır.Zor günler geçiren İsmail sonunda Belediye’de iş bulur. Başıboş sokak köpeklerini zehirleyecektir. Üç günlük de olsa iştir İsmail için. Fakat işler hiç de İsmail’in düşündüğü gibi gitmez. Zehirli kıymalarla köpeklerinden sokak sokak dolaşan İsmail, artık uyku uyuyamaz olur, zehirlemeye çalıştığı köpekler rüyasına girer. Bütün bunlarla başa çıkamayan İsmail’in karısıyla da sorunları başlar. Bütün bunlardan sıyrılabilmek için İsmail önüne çıkan her fırsatı kullanmaya çalışır, ancak İsmail kurtulmaya çalıştıkça daha da batacaktır. 1970’li yılların sonunun en sert filmlerinden biri olarak Düşman, Yılmaz Güney’in belgesele varan senaryoculuğunun, Zeki Ökten’in sinemacılığıyla yaşayan, içinde bulunduğu toplumun en çaresiz yanlarını yalın bir dille anlatan çarpıcı bir örnek. Türk sinemasında bireysel çaresizliğin toplumsal çaresizlikle nasıl birleştiğinin en etkili örneklerinden de biri olarak Türk sinemasında her zaman akla gelmeyen filmlerinden biri.

Zeki Ökten

1941’de İstanbul’da doğdu. 1959’da yönetmen asistanı olarak girdiği sinemada, Lütfi Akad, Halit Refiğ ve Atıf Yılmaz’la uzun süre çalıştı. 1963’te Ölüm Pazarı adlı filmiyle yönetmenliğe başladı; ancak yönetmenliğe devam etmedi ve 9 yıllık bir aradan sonra 1972’de tekrar film yönetmeye başladı. İlk çıkışını ise senaryosunu Selim İleri’nin yazdığı 1973 yapımı Bir Demet Menekşe ile yaptı. Ardından 1974’te Askerin Dönüşü’nü çekti. 1978 yılında senaryosunu Yılmaz Güney’in yazdığı Sürü filmiyle yurtdışında birçok önemli festivale katıldı ve aralarında Locarno Film Festivali En İyi Film Ödülü de olan on bir ödül aldı. Kemal Sunal ile birlikte çalıştığı komedi olarak görülse de altında toplumsal gerçekleri öne çıkaran, dönemin sosyal yaşamına ilişkin gerçekçi ve eleştirel bir bakışı içeren Kapıcılar Kralı (1976), Çöpçüler Kralı (1977), Faize Hücum (1983), Pehlivan (1984), Yoksul (1986), Ses (1987) Düttürü Dünya gibi önemli filmler çekti. Kapıcılar Kralı ile 14. Antalya Film Şenliğinde En İyi Yönetmen; Faize Hücum filmiyle En İyi Yönetmen ve En İyi Film; Pehlivan filmiyle 35. Berlin Film Festivali’nde Mansiyon dahil olmak üzere birçok ödül kazandı. Ökten kısa bir aradan sonra 1999 yılında 37. Antalya Film Şenliği En İyi Film Ödülü de kazanan Güle Güle filmini ve 2003 yılında Gülüm filmini çekti. 2009 yılında geride pek çok önemli film bırakarak hayatını kaybetti.

Filmografi / Filmography

1963 Ölüm Pazarı / 1972 Kadın Yapar, Kırık Hayat / 1973 Bitirimler Sosyetede / 1973 Bitirim Kardeşler / 1973 Bir Demet Menekşe / 1973 Vurgun / 1973 Ağrı Dağının Gazabı / 1974 Hasret / 1974 Boşver Arkadaş / 1974 Askerin Dönüşü / 1975 Pisi Pisi / 1975 Şaşkın Damat/ 1975 Kaynanalar/ 1975 Hanzo / 1976 Ne Umduk Ne Bulduk / 1976 Kapıcılar Kralı / 1977 Sevgili Dayım / 1977 Çöpçüler Kralı / 1982 Faize Hücum / 1985 Pehlivan / 1986 Ses /1986 Yoksul / 1986 Davacı / 1988 Düttürü Dünya / 1996 Aşk Üzerine Söylenmemiş Her Şey (Hep Aynı adlı bölüm) / 2000 Güle Güle / 2003 Gülüm / 2006 Çinliler Geliyor